ХОДЗЬКА
ХОДЗЬКА
ХОДЗЬКА
Дамінік Цэзары (1800—63)
Літаратар, фалькларыст, этнограф. На-радзіўся ў маёнтку Яварова Віленскага па-вета. У час вучобы ў Віленскім універсітэце быў членам таварыства філарэтаў, зблізіўся з Я.Чачотам, Т.Занам. Настаўнічаў у Віль-ні, на Случчыне. Быў членам Віленскай ар-хеалагічнай камісіі. У 1845 апублікаваў ус-паміны i нататкі пра жыццё i дзейнасць К.Брадзінскага, П.Бароўскага, Ю.Крашэў-скага, Я.Ходзьку i інш., у 1862 — урывак «Збору некаторых успамінаў... да гісторыі Віленскага універсітэта. Віленская акадэмія ў часы езуітаў». Аўтар працы пра рэкі Бела-русі i Літвы (рукапіс перадаў Віленскай ар-хеалагічнай камісіі). Супрацоўнічаў з А.Кір-корам, Я. i К. Тышкевічамі. Упершыню рас-працаваў біяграфію ЗДалвнгі-Хадакоўскага, якую надрукаваў у польскай энцыклапедыі Я.Глюксберга, потым у часопісах «Athenaeum» («Атэнэум», 1842, т. 1, 4) i «Teka Wileńska» («Віленскі зборнік, 1857, №2).
Ігнат (29.9.1794—1.8.1861)
Пісьменнік, мемуарыст. Нарадзіўся ў в. Заблошчына Віленскага раёна. У 1810—14 вучыўся ў Віленскім універсітэце, які скон-чыў са ступенню кандыдата філасофіі. У 1814 член таварыства шубраўцаў i масон-скай ложы ў Мінску. 3 1855 член Вілен-скай археалагічнай камісіі. Большую частку жыцця правёў у маёнтку Дзевятня (Смар-гонскі раён). Пісаў на польскай мове. У ранніх апавяданнях («Прыгонны», 1829, i інш.) выявіў крытычныя адносіны да існу-ючых парадкаў, пазней перайшоў на кан-серватыўныя пазіідыі. Пісаў вершы («Дамок майго дзядулі», «Баруны» i інш.). Аўтар «Літоўскіх малюнкаў» (1840—63), «Мемуа-раў скарбніка» (1844), «Літоўскіх паданняў» (1852—^60), у якіх апісаў беларускія мясці-ны, жыццё i побыт насельніідтва Беларусі. У сваёй творчасці выкарыстоўваў беларус-кія паданні, песні, жарты, анекдоты. Напі-саў псіхалагічную навелу «Двор на Антока-лі» (1850), нарыс пра старажытнасці краю «Новыя дзённікі скарбніка» (1862). Пад-трымліваў сувязі з Я.Тышкевічам, У.Сыра-комлем, Ю.Крашэўскім, А.Кіркорам i інш. Пакінуў запіс у «Альбоме» А.Вярыгі-Дарэў-скага. У.Сыракомля напісаў пра яго нарыс «Жыццё i творы Ігната Ходзькі» (1862).
Леанард (6.11.1800—12.3.1871)
Выдавец, гісторык, публіцыст, бібліёг-раф. Нарадзіўся ў в. Аборак Маладзечан-скага раёна. У 1816—17 вучыўся ў Вілен-скім універсітэце. Член таварыства філарэ-таў. Зблізіўся з А.Міцкевічам, Я.Чачотам, Т.Занам. 3 1819 сакратар кампазітара М.К.Агінскага. У 1822 эмігрыраваў за мяжу, з 1826 жыў у Парыжы. Удзельнічаў у палі-тычным жыцці эміграцыі. Пісаў на польскай i французскай мовах. Аўтар паэмы «За-лессе» (1821), у якой услаўляў прыгажосць наваколля маёнтка М.К.Агінскага Залесся
(каля Смаргоні), збіраў яго малюнкі. Выдаў зборнікі твораў Міцкевіча (1828), І.Красін-скага (1830), мемуары Агінскага (т. 1—4, 1827—28), працы па гісторыі, геаграфіі, статыстыцы, у т.л. «Полыпча» (1836—41), у якой шмат беларускіх матэрыялаў. Аўтар біяграфіі АЛ.Касцюшкі (1837), «Папуляр-най гісторыі Польшчы» (1863). Сабраў 125 тамоў дакументаў па гісторыі Полынчы, Беларусі, Ўкраіны i інш.
ХОДЗЬКА (Б а р э й к а)
Ян (псеўд. Ян ca Свіслачы; 24.6.1777—10.11.1851)
Пісьменнік, драматург, грамадскі дзеяч. Нарадзіўся ў г.п. Крывічы Мядзельскага раёна. Бацька А.Ходзькі. 3 1793 быў цывіль-на-вайсковым камісарам Ашмянскага паве-та, з 1795 асэсарам суда ў Паставах, з 1798 падсудкам, з 1808 падкаморым Вілейскага павета, з 1811 старшынёю Галоўнага цы-вільнага суда ў Мінску, інспектарам школ у Віленскай, Магілёўскай i Віцебскай губер-нях. Адзін з арганізатараў масонскіх ложаў у Мінску i Вільні. Прытрымліваўся памяр-коўна-асветніцкіх поглядаў. Прыхільнік ас-веты для народа. За сувязь з таварыствам філаматаў у 1826 зняволены. За ўдзел у паўстанні 1830—31 сасланы на Урал (1830—34). Пісаў на польскай мове. Друка-ваўся ў часопісе «Dziennik Wileński» («Bi-ленскі дзённік»), альманаху «Rubon» («Py-бон») i інш. Класіцыст, потым псеўдакласі-цыст-маралізатар. Аўтар камедыі «Вызвале-ная Літва, або Пераход Нёмана» (1812), трагедыі «Кракус» (нап. 1816), аповесцей «Пан Ян са Свіслачы» (1821), «Брат i сяс-тра» (1845), трактата «Аб эксдывізіях, або Аб судовым падзеле маёнтка даўжніка на карысць крэдытораў» (1816), успамінаў i артыкулаў па гісторыі Міншчыны, адмет-ных жывасцю апавядання i значнай коль-касцю беларусізмаў. П'есы X. ставіліся ў Мінску на аматарскай сцэне ў 1812.
Te:. Pisma rozmaite autora «Pana Jana ze Świsłoczy». T. 1—12. Wilno, 1837—42.
Jlim:. Chodźko D. Jan Chodźko: Obrazek życiorysowy // Teka Wileńska. 1858. №5; T u r s k a H. Język Jana Chodźki. Wilno, 1930.