АБУХОВІЧ
Піліп Казімір (7—6.9.1656)
Дзяржаўны дзеяч Вялікага княства Лі-тоўскага, дыпламат, пісьменнік. Паходзіў з мазырскай шляхты, якая пазней асела на Навагрудчыне. Спадчынным уладаннем А. была в. Ліпа ў Навагрудскім ваяв, (цяпер Нясвіжскі р-н Мінскай вобл.). Закон-чыўшы Замойскую акадэмію, служыў пры двары віленскага ваяводы, канцлера Вялі-кага княства Літоўскага Я.Сапегі. Вызна-чаўся выключным майстэрствам рыторыкі, пра што сведчаць яго прамовы на лацін-скай i грэчаскай мовах у гонар П.Замой-скага (апубл. ў 1617). Быў намеснікам мазырскага кашталяна. У 1632 выбраны пас-лом ад Мазырскага пав. ў Трибунал Вялі- кага княства Літоўскага. На Віленскім кан-вакацыйным сойме 1634 выступаў як прад-стаўнік Мазырскага пав., а на соймах 1638, 1639, 1640. 1645, 1646 — як пасол ад Навагрудскага ваяводства. На канвакацыйным сойме 1648 выбраны прадстаўніком ад Вя-лікага княства Літоўскага ў раду пры пры-масе (гнезненскім арцыбіскупе) М.Лубен-скім, на выбарчым сойме — маршалкам пасольскай палаты. Яго лічылі дзеячам вя-лікага розуму і рэдкага красамоўства, ён быў разважлівы і вынаходлівы пры ўладка-ванні канфліктаў у складаных сітуацыях. На каранацыйным сойме 1649 у Кракаве адкрываў цырымоніі як маршалак папярэд-няга сойма, выбраны ў камісію па перага-ворах са Швецыяй. У 1651 прызначаны вя-лікім паслом ад Вялікага княства Літоўска-га да цара Аляксея Міхайлавіча, каб заклю-чыць дагавор з Расіяй супраць татар. 3 1653 А. — ваявода смаленскі. У 1654 ён узна-чальваў абарону Смаленска i пасля доўгай аблогі вымушаны быў здаць горад рускім войскам. За гэта быў абвінавачаны ў здра-дзе. Па руках пачалі хадзіць зласлівыя «пашквілі», у т.л. «Ліст да Абуховіча», Hani-саны 6.7.1655 у Тулянах Іванам-Цыпрыя-нам Каманякам (Каманэнькам). У маі 1655 А. быў выкліканы на сойм наконт здачы смаленскай крэпасці. Кароль даў магчы-масць А. даказаць сваю вернасць дзяржаве i даверыў яму камандаванне літоўскімі палкам! ў бітве супраць шведаў пад Варшавай. У ліпені 1656 A. накіраваўся ca сваім атра-дам пад Брэст, дзе захварэў i памёр. Пахаваны ў сямейным склепе ў езуіцкім касцёле ў Навагрудку. Намаганнямі сыноў быў апраўданы на надзвычайным сойме 1658. А. пакінуў пасля сябе польскамоўны «Дыя-рыуш», які ахоплівае падзеі 1630—54 (апубл. ў 1859 М.Балінскім), а таксама запі-сы пра абарону Смаленска i шляхецкія вы-бары 1632. Мемуары маюць гістарычную каштоўнасць, расказваюць пра войны, па-сяджэнні соймаў, пасольства ў Маскву, ус-лаўляюць дабрачыннасць Сапегаў, даюць звесткі пра анамаліі ў надвор'і, пра хваробы, сведчаць пра тое, што A. быў патрыё-там аб'яднанай Рэчы Паспалітай, фанатыч-ным католікам. Бацькаву справу працягвалі сыны — М.Л.Абуховіч і Т.Т.Абуховіч, якія таксама вялі дзённікавыя запісы.
А.Ф.Коршунаў.