ПЫТАННЕ №3
ПЫТАННЕ № 2
Заданне для навучэнцаў: выкладчык прапануе самастойна прачытаць і выпіасць асноўныя дадзеныя ( імёны дзеячоў, назвы твораў, назвы перыядычных выданняў). Пасля гэтага, хто-небудзь з навучэнцаў прапаноўвае сваю працу з разгорнутай характарыстыкай.
Дадзеныя для самастоцнай працы:
1. «Губернские ведомости»:
2. «Епархиальные ведомости»:
3. «Минский листок»;
4. «Северо-Западный край»;
5. “Загляне сонца і ў наша аконца”;
6. “Першае чытанне для дзетак беларускіх”;
7. “Наша доля”, “Наша ніва”;
8. Цётка (А. Пашкевіч);
9. Ф. Багушэвіч;
10. Я Купала, Я Колас;
11. М. Багдановіч.
Пытанні да анвучэнцаў:
1. Якім чынам уплывала развіццё перыядычнага друку нацыянальна-вызваленчага руху на стан грамадскага развіцця? Чым адрозніваліся перыядычны друк беларускага накірунку і афіцыйных расійскіх улад?
2. Як дзейнасць газет “Наша ніва” і “Наша доля” адлюстраваліся на станаўленні беларускай ідэі дзяржаўнасці?
3. Якія ўклад унеслі ў развіццё беларускай літаратуры Цётка, Ф. Багушэвіч, М. Багдановіч.
Выкладчык размяшчае сярод навучэнцаў рэпрадукцыі карцін, архітэктурных помнікаў і праводзіць праводзіць разгорнутую бяседу. Важнейшыя ключавыя панаяцці і з’явы навучэнцы фіксуюць у сшытках.
Тэатральнае жыццё ў Беларусі было звязана з дзейнасцю Першай беларускай трупы Ігната Буйніцкага(1861—1917). Створаны першапачаткова як аматарскі ў роднай вёсцы Буйніцкага, дзе ён наладжваў «беларускія вечарынкі», тэатр у 1907—1910гг. ператварыўся ў прафесійны, а ён сам лічыцца стваральнікам («бацькам») беларускага прафесійнага тэатра
Таксама ў Вільні на аматарскіх асновах дзейнічаў Беларускі музычна-драматычны гурток пад кіраўніцтвам Алеся Бурбіса (1885-1922), Ён ажыццявіў першую тэатральную пастаноўку п'есы Я. Купалы «Паўлінка».
Выдатных поспехаў дасягнула беларускае выяўленчае стацтва. Ураджэнцу Мінскай губерні акадэміку Апалінарыю Гараўскаму (І833-1900) належыць стваранне пейзажаў.. ( “Вечар у Мінскй губерні”, “Пінскія балоты”, “Цвіце канюшына”).
Беларускі мастак Нікадзім Сілівановіч (1834—1919) быў запрошаны ў Пецярбург для афармлення Ісакіеўскага сабора. Ён выканаў у выглядзе мазаічнага пано кампазіцыю «Тайная вячэра» для галоўнага іканастаса, за што атрымаў званне акадэміка.
Гістарычныя тэмы (карціна «Пахаванне Гедзіміна» і інш.) сталі сюжэтамі твораў беларускага мастака Казіміра Альхімовіча (1840—1916). Адбыўшы ссылку ў Сібіры за ўдзел упаўстанні пад кіраўніцтвам К. Каліноўскага, ён закончыўакадэмію мастацтваў у Мюнхене, працаваў у заходнееўрапейскіх гарадзх Яго карціны адлюстроўваюць лес ссыльных паўстанцаў («Смерць у выгнанні», «На этапе» і інш.), цяжкую працу і ўмовы жыцця сялян («Жніво» і інш.).
Пэўную ролю адыгралі прыватныя рысавальныя школы. Адну з іх адкрыў у Віцебску ў 1898г. Юдаль Пэн (1854—1937). Усваю чаргу ў школе-майстэрні Пэна прайшоў першую падрыхтоўку як жывалісец сусветна вядомы мастак XX ст, беларускага паходжання Марк Шагал (1887—1985), які нарадзіўсяна Віцебшчыне. Карціны, налісаныя Ю. Пэнам, адлюстроў-ваюць паўсядзённы быт, жыццё і праду, духоўны свет і харак-тары яўрэйскіх рамеснікаў, якія былі неад'емнай прыкметай кожнага беларускага горада ў пачатку XX ст. у сувязі з кда-ваннем мяжы яўрэйскай аселасці Творчасць М. Шагала у Віцебску звязана з першымі паслярэвалюцыйнымі гадамі (пасля 1917г),УД917 г.з'явіласякарніна«Прагулка» — сведчанне вялікай кахання мастака да жонкі Бэлы.
Менавіта ўщо Віцебск становіцца адным з буйных мастацкіх цэнтраў Сюды ў 1919г. прыязджае найбуйнейшы эксперыментатар XX ст. у галіне жывапісу, заснавальнік новая мастацкай плыні — супрэматызму— Казімір Малевіч (1878—1935). Найбольш вядомай стала яго карціна «Чорны квадрат», У тэты ж час М. Шагал становіцца дырэкгарам народнага мастацкага вучылішча, дзе пачаў працаваць К. Малевіч. У 1922г. М. Шагал назаўсёды пакінуў радзіму і пасяліўся ў Парыжы.
У партрэтным жанры вызначыўся Янкелъ Кругер (1869— 1940), які адкрыў прыватную школу малявання ў Мінску. У пейзажным жанры рэалістычным паказам роднай прыроды ў карцінах «Зямля», «Млын», «Мінск зімою» і інш. вылучыўся Фердьінанд Рушчыц (1870—1936). Вітольд Бялыніцкі-Біруля (1872—1957) развіваў традыцыі лірычнага пейзажа ў карцінах «Вясна ідзе», «Блакітная капліца» і ішп. Самым улюбеным вобразам для мастака стала вясна. Ёй ён прысвящу каля 200 карцін, у назвах 120 з іх выкарыстана слова «вясна».
У кніжнай графіцы плённа прапавалі Карусь Каганец (Казімір Кастравіцкі) — аўтар вершаў, прасякнутых ідэяй нацыянальнага адраджэння, а таксама Язэп Драздовіч (1888— 1954), які ілюстраваў вокладку «Беларускага календара на 1910год» і інш. У1908г. Я. Драздовіч скончыў Віленскую мастацкую школу прафесара Трутнева. Тут ім былі зроблены першыя малюнкі — «Трызна мшуўшчыны», «Брама будучыні» і інш. Яго духоўнае фарміраванне праходзіла ў Вільні сярод артыстаў тэатра Ігната Буйніцкага. Мастак прадаваў у рэдакцыі газеты «Наша ніва».
Беларускае дойлідства ў канцы XIX ст. характарызуецца спалучэннем розных мастацкіх стыляў.
Сталі моднымі пабудовы з рысамі сярэдневяковай готыкі Ў кірунках так званай псеўдаготыкі(несапраўднай готыкі), неаготыкі. Неаготыка выкарыстоўвалася часцей пры будаўніцтве касцёлаў. Пашырэнне набыў неарускі стьіль звязаны з узмацненнем уплыву праваслаўнай царквы. Цэрквы, пабудаваныя ў гэты час, атрымалі яазву «мураўёвак», таму што ініцыятарам будаўніцтва падобных храмаў быў віленскі генерал-губернатар М. Мураўёў. У гэтым стылі пабудавана, напрыклад, капліца князёў Паскевічаў у Гомелі.
Прыклад неараманскагастылю пачатку XX ст. найбольш вядомы помнік, які спалучае матывы раманскай і гатычнай архітэктуры — касцёл святых Сымона і Алены. Храм пабудаваны ў 1905—1910 гг. па ініцыятыве і пры падтрымцы гаспадарча-га і палітычнага дзеяча Беларусі Эдварда Вайніловіча і яго жонкі Алімпіі. Са з'яўленнем стылю мадэрн распаўсюджанне атрымалі новыя тыпы пабудоў — чыгуначныя вакзалы, прамысловыя і збудаванні, жылыя дамы і інш. Мадэрн праіснаваў на тэрыторыі Беларусі да Першай сусветнай вайны. Цікавасць да гэтага стюлю была вялікай, так як ён увасабляўся з развіццём грамадства, яго памкненнямі, настроямі. Знешне будовы нагадвалі спалучэнне рознапланавых стыляў і здаваўсяспалучэннем розных архітэктурных накірункаў. Аднак, сваё асабістае вызначэнне было знойдзена і праяўлялася ў сінтэзе папярэдніх стыляў і практычнасці будынкаў.
ВЫКЛАДЧЫК СУШКО В. У.