Деректерді манипулияциялау.

ХИМИЧЕСКОЕ И РАДИОАКТИВНОЕ ЗАГРЯЗНЕНИЕ ПОЧВЫ

Химический состав почвы зависит от ее геологических особенностей и загрязнения поверхностных слоев выбросами промышленных предприятий. Это обусловливает возможное токсикологическое значение почвы. Из нее ядовитые макро- и микроэлементы могут мигрировать в растения ( овощи и др.) и непосредственно через них или через кормовые травы, поедаемые животными, попадать в мясо, жиры, молоко и далее — в организм человека. Аналогичная картина наблюдается и при загрязнении почвы радиоактивными веществами.

Химическое загрязнение почвы может быть вызвано применением пестицидов и минеральных удобрений, используемых для повышения урожайности.

Пестициды объединяются под общим названием— ядохимикаты и применяются для борьбы с вредителями и болезнями сельскохозяйственных культур и сорными травами. В практике используется более 100 различных пестицидов для про втравливания посевного материала, опрыскивания или опыления садов, виноградников, ягодников, парников, теплиц, огородов, полей и лесов.

Деректерді иерархиялық ұйымдасуының манипуляциялау операторларының мысалы келесі түрде болады:

· ДҚ көрсетілген ағаш іздеу (мысалы, бөлім 310);

· Бір ағаштан екінші ағашқа өту;

· Ағаш ішінде бір жазбадан екінші жазбаға өту (мысалы, бөлімнен – бірінші қызметкерге);

· Иерархияның айналу ретімен бір жазбадан екінші жазбаға өту;

· Көрсетілген позицияға жаңа жазбаны қою;

· Ағымдағы жазбаны жою.

Тұтастықты шектеу

«Атасы» мен «балалары» арасындағы сілтеем тұтастығы автоматты түрде ұсталынады. Негізгі ереже: ешқандай бала өзінің ата-анасыз өмір сүре алмайды. Жазба арасындағы сілтеме бойынша тұтастықты ұстану ұқсастығы, бір иерархияға кіретіні ұсталынбайды (мұндай "сыртқы" сілтеме мысалы Каф_Нөмір өрісінің құрамы).

Иерархиялық жүйеде иерархияны шектеу негізіндегі ДҚ көрсетудің кейбір формасын ұстанады. Жоғарыда көрсетілген ДҚ мысалы болып иерархия табылады

Желілік жүйелер.

Типті жетекші болып Cullinet Software, Inc компаниясының Integrated Database Management System (IDMS) болып табылады. Операциялық жүйелерді басқаратын IBM фирмасының негзігі кластарында қолдану үшін арналған. Жүйе архитектурасы Архитектура системы основана Data Base Task Group (DBTG) комитетінің Conference on Data Systems Languages (CODASYL) программалау тілдерінің сөйлемдеріне негізделген, программалу тілін анықтауға жауапты Кобол. DBTG есеп беруі 1971 жылы басылып шығарылды, ал 70жылдары бірнеше жүйе пайда болды, соның ішіндегісі IDMS.

Деректерді манипуляциялау

Операциялардың жуық жиыны келесі түрде болады:

· Бір типті жазбалар жиынынан нақты жазбаны табу (инженер Сидоровты);

· Кейбір байланыс бойынша «атадан» бірінші «балаға» өту (310 бөлімнің бірінші қызметкеріне);

· Кейбір байланыста келесі «балаға» өту ( Сидоровтан Ивановқа);

· Кейбір байланыс бойынша «атадан» «балаға» өту (Сидоров бөлімін табу);

· Жаңа жазба құру;

· Жазбаны жою;

· Жазбаны модификациялау;

· Байланысты қосу;

· Байланыстан шығару;

· Басқа байланысты қайта қою және т.б.

Тұтастықты шектеу

Негізінен оларды ұстану қажет емес, бірақ кейде сілтеме бойынша тұтастықты талап етеді (иерархиялық модель сияқты).

Жетістігі және кемшілігі

Ертедегі ДҚБЖ қатты орындары:

· Төменгі деңгейдегі сыртқы жадыдағы деректерді басқарудың өркендеген құралдары;

· Эффектілі қолдаңбалы жүйелердің қолмен тұрғызу мүмкіндігі;

· Бағыңынқы объектілерді бөлу есебінен жадыны үнемдеу мүмкіндігі (желілік жүйеде).

Кемшіліктері:

· Пайдалану мүмкіндігі күрделі;

· Физикалық ұйым жөніндегі қажетті білімдер;

· Қолдаңбалы жүйелер осы ұйымға тәуелді;

· Олардың логикасы ДҚ қатынауға ұйымдастырылған деталымен жүктелген.

6.2 IMS архитектурасы. IMS деректер моделі. Иерархиялық рет түсінігі. DL/1 тілінің операциясы.

Жазбалар иерархиялық реттелу керек. Деңгей саны 15 ке дейін болу керек. Сегмент типі саны 225. IMS компонентті болып, деректерді сақтауды және алып тастауды қамтамсыз ететін DL/1(Delta language 1) деректер тілі табылады. .

1. DBD NAME = DEPTPERS, ACCESS=HISAM

2. SEGM NAME = DEPARTAMENT, PARENT=0, BYTES=20

3. FIELD NAME = (DEPNAME, SEQ, U), BYTES =10, START=1, TYPE=C

4. FIELD NAME = (MANAGER, BYTES =10, START=11, TYPE=C

5. SEGM NAME = DEPARTAMENT, PARENT=DEPARTAMENT, BYTES=22

6. FIELD NAME = (EMPNAME, SEQ), BYTES=20, TYPE=C

7. SEGM NAME=SKILL, PARENT=EMPLOYEE, BYTES=17

8. DBGEN

DL/1 деректер қорын сипаттау

1 - командасы деректер қоры атын береді. Қатынау әдісін анықтайды. HISAM - иерархиялық индексті-тізбектелген қатынау әдісі; BYTES - сегмент ұзындығы; U - DEPNAME мәні қайталанбау керектігін және ешқандай екі сегментте бірдей DEPNAME мәні болмау керектігін білдіреді; TYPE – Parched Decimal character

Негізгі әдебиет [1], бет71-76

Қосымша әдебиет [2], бет 83-91

Бақылау сұрақтары

1. Деректердің иерархиялық құрылымын сипаттаңыз?

2. Тұтастықты шектеудің жалпы ережесі?

3. Деректердің желілік құрылымын сипаттаңыз?

4. Деректердің иерархиялық моделін сипаттаңыз?

5. DL/1 деректер қоры қалай сипатталады?

Дәріс 7. Деректердің реляциялық моделі. Реляциялық деректер қорын жобалау.

7.1 Реляциялық деректер қоры: деректер типі, домен, қатынас схемасы, деректер қоры схемасы, кортеждер және қатынастар, қатынас қасиеті, кілттер.

Деректердің реляциялық модель негізі алғашқы рет 1970 ж Е.Кодд мақаласындаы мазмұндалды. Бұл жұмыс реляциялық модель өркендеу алған үлкен санды мақала және кітап үшін стимул болды. Деректердің реляциялық моделінің ең көп тараған трактовкасы К.Дейтке жатады. Дейттің атйқанына сәйкес реляциялық модель үш бөліктен тұрады:

· Құрылымдық бөлімнен.

· Тұтастық бөлімнен.

· Манипуляциялықө бөлімнен.

Құрылымдық бөлім, реляциялық модельде қандай объектілер қарастырылады, соны сипаттайды. Реляциялық модельде қолданылатын деректердің жалғыз моделі болып қалыпты n-арлы қатынас табылады.

Тұтастық бөлім кез келген реляциялық деректер қорында кез келген қатынас үшін орындалатын арнайы түрдегі шектеуді сипаттайды. Бұл мән тұтастығы және сыртқы кілт тұтастығы.

Манипуляциялық бөлім реляциялық деректерді манипуляциялаудың екі эквивалентті тәсілін сипаттайды - реляциялық алгебраны және реляциялық есептеуді.

Осы бөлімде реляциялық модельдің құрылымдық бөлігі қарастырылады.

Деректер типі. Программалаудағы қолданылатын, кез келген деректер өздерінің типі болады.

Қажетті! Реляциялық модель қолданылатын деректер типі қарапайым болуын талап етеді.

Бұл тұжырымды дәлірек білу үшін негізінен программалауда қандай деректер типі қарастырылады соын қараймыз. Ереже бойынша, деректер типі үш топқа бөлінеді: деректердің қарапайым типі; деректердің құрылымдық типі; деректердің сілтеме типі.

Деректердің қарапайым типі.

Қарапайым, не болмаса атомарлы деректер типінде ішкі құрылым болмайды. Мұндай типті деректі скалярлы деп атайды. Деректердің қарапайым типіне келесі типтер жатады: Логикалық, Жолдық, Сандық.

Бұл тізім программалаудың әртүрлі тілдерін кеңейтіп, оған мынадай типтерді үстемелейді:

· Бүтін; Нақты; Күн; Уақыт; Ақша; Тізбектелетін; Интервальды және т.б....

Расында атомарлы түсінігі өте қатысты. Оны деректердің қатар типі, символдардың бір өлшемді массиві, ал деректердің бүтін типін - биттер жиынтығы деп қарастыруға болады. Ең керектісі, мұндай төменгі деңгейге өту кезіңде деректердің семантикасы(мәні) жоғалады. Егер, мысалы қызметкер фамилиясын сипаттайтын жолды символ массивіне салсақ, онда мұндай жолдың бір бүтін сияқты мәні жо,алады.

Деректердің құрылымдық типі.

Деректердің құрылымдық типі деректердің күрделі құрылым тапсырмасы үшін арналған. Деректердің құрлымдық типі компонент деп аталатын құрамдас элементтер жобаланады. Олар өз кезегінде құрылымға ие болады. Деректердің құрылымдық типіретінде келесі деректер типін қарауға болады:

· Массивтер.

· Жазбалар (Құрылымдар).

Математикалық көқарастан массив анықтаманың соңғы сала функциясын білдіреді. Мысалы, натуралды сан соңғы көпмүшесін қарастырайық

индекс көпмүшесі деп аталады. Кескін

көпмүшесінен нақты сандар көпмүшесіне бірөлшемді нақты массивті береді. индексінің кейбір мәні үшін бұл функция мәні тиісті массив элементі деп аталады. Осы ұқсас көп өлшемді массивтерді де беруге болады.

Жазба (немесе құрылым) көпмүшенің кейбір декартты туындысының кортежін береді. Расында, жазба запись представляет собой именованный упорядоченный набор элементов элементтерінің аты бар реттелеген жиынының білдіреді, олардыі әрқайсысы типіне жатады. Соынмен, жазбасы, көпмүше элементі. Бар типтер негізінде жазбаның жаңа типін хабарлай отырып, пайдаланушы, деректердің күрделі типін құрай алады. Жалпы құрылымдық деректер типі үшін, абстракция еңгейінде деретер типі қолданатын ішкі құрылым болады.

Мұны келесі түрде түсіндіреміз. Массив немесе жазбамен жұмыс кезінде бір бүтін сияқты және элемент бойынша массивті немесе жазбаны манипуляциялауға (бүтін массив немесе жазбаны құруға, жоюға және көшіруге) болады. Деректердің құрылымдық типі үшін арнайы функциялар бар - қарапайым типті элементтен массив немесе жазба құруға мүмкіндік беретін тип құраушылары.

Дерекердің қарапайым типімен жұмыс істей отырып, мысалы сандық, біз оларды бөлінбейтін бүтін объект ретінде манипуляция жасаймыз. Деректердің сандық типі күрделі екенін «көру» үшін (биттер жиыны), абстракцияның төменгі деңгейіне өту керек. Программалық код деңгейінде бұл жоғарғы деңгейдегі тілдің кодқа ассемблерлік қою немесе битті арнайы операцияны қолдану болып көрінеді.