АБРАМОВІЧ
АБРАМОВІЧ
Антон Іванавіч (каля 1811 —пасля 1854)
Піяніст, кампазітар, педагог. Нарадзіўся ў Віцебскім павеце. Музыцы вучыўся ў бацькі. У канцы 1832 пераехаў у Пецяр-бург, дзе ў хуткім часе заваяваў прызнанне як таленавіты выканаўца і высокапрафесій-ны фартэпіянны педагог. Яго метад наву-чання ігры на фартэпіяна карыстаўся ў Пе-цярбургу вялікай папулярнасцю, i многія з яго навучэнцаў дасягнулі значных поспе-хаў. У 1846 A. зрабіў спробу абагульніць свой педагагічны вопыт i распачаў работу над вучэбным дапаможнікам для піяністаў-педагогаў «Школа для фартэпіяна». Побач з педагагічнай А. актыўна займаўся кан-цэртнай дзейнасцю, якая атрымала выдат-ную ацэнку пецярбургскіх музычных кры-тыкаў. Ён напісаў каля 50 фартэпіянных i вакальных твораў, сярод якіх фантазіі, ва-рыяцыі, паланезы, вальсы, мазуркі, мар-шы, рамансы, апрацоўкі беларускіх народных песень i інш. Асобнае месца ў творчай спадчыне А. займае фартэпіянная паэма «Беларускае вяселле», дзе ўпершыню ў ас-нову твора прафесійнага кампазітара пак-ладзены сюжэт вясельнага абраду. Гэты яс-кравы, каларытны твор не страціў свайго гісторыка-этнаграфічнага i мастацкага зна-чэння i да нашага часу.
Літ:. Ахвердава А. Пачынальнікі бела-рускага піянізму // Мастацтва Беларусі. 1985. №2; М а л ь д з i с АЛ. Падарожжа ў XIX стагод-дзе. Мн„ 1969.
Марыян Станіслаў (25.3.1871—7.1.1925)
Рэвалкшыянер-народнік, дзеяч культуры Беларусі i Польшчы. Нарадзіўся ў г. Цвер. Скончыўшы гімназію ў Маскве, у 1888 паступіў на матэматычны факультэт Мас-коўскага універсітэта. Яшчэ ў час вучобы ў гімназіі А. пазнаёміўся з сацыялістычным рухам, а ва універсітэце знаходзіўся пад уп-лывам ідэалогіі «Народнай волі» i партыі «Пралетарыят». 3 1888 член студэнцкай ар- ганізацыі «Гурток польскі», быў дэлегатам гэтай арганізацыі на з'езд Саюза польскай моладзі ў Варшаве ў 1889. За ўдзел у сту-дэнцкіх хваляваннях 9.3.1890 арыштаваны разам з Н.Чарноцкім, Ядвігіным Ш. i інш. i зняволены ў Маскоўскую турму Бутыркі. У турме прыняў удзел у заснаванні Перша-га беларускага гуртка моладзі ў Маскве, мэтамі якога было «якім бы то ні было спосабам — легальным ці нелегальным — стварыць Беларускае друкаванае слова», «пад час летніх вакацый ісці ў Беларускі народ, будзіць i пашыраць паміж яго нацы-янальную свядомасць». Пасля адбыцця ту-рэмнага зняволення выехаў за мяжу, дзе у розных універсітэтах вывучаў філасофію, наладжваў цесныя кантакты з польскай са-цыялістычнай эміграцыяй, прымаў удзел у выданні ў Парыжы зборніка («Пабудка»). Неаднаразова прыязджаў ва Усх. Прусію, дзе друкаваў агітацыйную літаратуру, а по-тым перапраўляў яе ў Расію. Праз Чарноц-кага ён атрымаў у Маскве слуцкі варыянт перакладу на беларускую мову польскай агітацыйнай брашуры «Бацька Шыман». У 1892 A. выдаў у Тыльзіце (Усх. Прусія) гэту брашуру пад назвай «Дзядзька Антон». У 1892 ён арыштаваны ў Варшаве за распаў-сюджванне пракламацый. Пасля двухгадо-вага зняволення ў Варшаўскай цытадэлі асуджаны на 3 гады зняволення ў пецяр-бургскай турме «Крыжы» i на 6 гадоў пася-лення ў Сібіры. А. быў адным з трох вяз-няў, якія пасля смерці цара Аляксандра III адмовіліся прысягаць на вернасць яго на-следніку Мікалаю II. Пасля адбыцця ссылкі з 1902 жыў на Каўказе, потым пад Харка-
вам. Па хадайніцтве Пецярбургскай АН яму было дазволена жыць у Пецярбургу, дзе ён працаваў кіраўніком рабочай біблія-тэкі «Труд». Пасля ліквідацыі бібліятэкі ў 1908 пераехаў у Вільню, потым у Варшаву, дзе працаваў да 1915 ва Упраўленні чыгу-нак. За ўдзел у арганізацыі Народнага уні-версітэта ў Варшаве зноў арыштаваны. У час незалежнасці Польшчы працаваў у ар-хівах Варшавы, быў членам Таварыства былых палітычных вязняў. Меў вялікую біблія-тэку, у якой былі рэдкія беларускія вы-данні. Веды па беларускай мове ўдаска-нальваў на Навагрудчыне, быў знаёмы з Федароўскім. Пасмяротна (1930) узнага-роджаны Крыжам Незалежнасці.
Літ. Скалабан В. Працяг гісторыі з «Дзядзькам Антонам» // Полымя. 1988. №2;
Gzar nocki N. Przyczynki do historii PPS // Księga pamiątkowa PPS. Warszawa, 1923;
Turonek J. Wokół genezy Dziadźki Antona // Slavia orientalis. 1983. №3. М.А.Сакалоеа.