Шартты оператор

Атынау (доступ) операторы

Рама оператор

Құрама оператор – begin және end операторларының арасында орналасқан, бір бірімен нүктелі үтір арқылы ажыратылған операторлар тобы. Сонымен құрама операторды келесі түрде көрсетуге болады:

Begin

оператор1;

оператор2;

…;

end;

Delphi – де бір біріне қойылған операторлар саны шектелмеген.

Қатынау операторы – белгілі бір объектілердің құрама бөлшектеріне жеңіл, әрі тез қол жеткізуге мүмкіндік береді. Оператор келесі түрде анықталады:

with объект do іс-әрекет;

Құрлымдық операторлар

Құрлымдық операторлар – программаның орындалу барысын өзгертетін операторлар. Оларға келесі операторлар жатады:

· шартсыз көшу операторы;

· шартты оператор;

· таңдау операторы;

· қайталану операторы;

Шартсыз көшу операторы

Шартсыз көшу операторы – программының ағымдағы орындалу жолынан басқа жолға ешбір іс-әрекетті орындамай көшіру үшін керек. Көшу белгілер көмегімен жүзеге асады.

Белгі – программадағы белгілі бір оператордың алдында орналасқан, қос нүктемен ажыратылған идентификатор немесе таңбасыз 0 мен 9999 аралығындағы бүтін сан. Бұл белгілер программада пайдаланылмастан бұрын белгілерді сипаттау бөлімінде анықталуы керек. Ол бөлім label сөзінен басталады.

Шартсыз көшу операторы:

goto белгі;

Программа бөлігін мысалға келтірейік:

label 1; // 1 деген атпен белгі берілсін

var

a: Integer;

begin

a: = 10;

goto 1; // 1 белгісіне көшу

a: = sqrt (a); // Бұл оператор еш уақытта орындалмайды!

1: a:= a + a; // 1 белгісімен белгіленген оператор

end;

Шартты оператор қандайда бір іс-әрекеттің орындалуын немесе орындалмауын берілген шартқа байланысты анықтайтын оператор. Бұл операторды программаның тармақталынуы үшін пайдаланады. Шартты оператордың құрлымы:

if шарт then 1-оператор else 2-оператор;

Шартты операторды қысқартылған түрдеде пайдалануға болады:

if условие then оператор;

Мысал келтірейік:

if a > 0 then b: = sqrt (a) else b: = a * 2; // толық түрі

if a = 10 then b: = b + 1; // қысқартылған түрі

Программаның тармақталуын бірнеше бағытта тармақталуы үшін бір біріне кірістірілген шартты операторларды пайдалануға болады. Оларда жоғарғыда көрсетілген форма бойынша бір біріне кірістіріледі.

Таңдау операторы

Таңдау операторы – белгілі бір варианттарға сәйкес таңдау жасауға және сол таңдауға сәйкес белгілі бір іс-әрекеттерді орындауға арналған оператор. Бұл оператор бірнеше шартты операторды пайдаланбай оларды ықшамды ұйымдастыруға мүмкіндік береді.

Таңдау операторы:

case селектор of

Тізім1: Оператор1;

…

ТізімN: ОператорN;

else

Оператор;

end;

Сонымен таңдау операторы селектордан, варианттар тізімінен және міндетті емес else бөлімінен тұрады. Мұндағы селектор міндетті түрде реттік типті болуы керек. Селектор ретінде жолдық шамаларды пайдалануға болмайды. Ол тек:

· сан, сипатталған тұрақтылар;

· селектор типімен сәйкес;

· ерекше (бір мән екі рет кездесуі мүмкін емес);