Tryb warunkowy
Tryb warunkowy
| chciałbym | chciałabym | - | chcielibyśmy | chciałybyśmy |
| chciałbyś | chciałabyś | - | chcielibyście | chciałybyście |
| chciałby | chciałaby | chciałoby | chcieliby | chciałyby |
*jeść - zjeść, kraść - ukraść
czas przeszły
| zjadłem | zjadłam | - | zjedliśmy | zjadłyśmy |
| zjadłeś | zjadłaś | - | zjedliście | zjadłyście |
| zjadł | zjadła | zjadło | zjedli | zjadły |
| zjadłbym | zjadłabym | - | zjedlibyśmy | zjadłybyśmy |
| zjadłbyś | zjadłabyś | - | zjedlibyście | zjadłybyście |
| zjadłby | zjadłaby | zjadłoby | zjedliby | zjadłyby |
Ćwiczenia
Ćw. 1. Powiedzcie według wzoru:
a) Wzór:Pojechałem do Warszаwy i zwiedziłem Stare Miasto. Jeżeli pojechałbym do Warszawy, zwiedziłbym Stare Miasto; Gdybym pojechał do Warszawy, zwiedziłbym Stare Miasto.
1. Mój syn namalował obraz, a ja powiesiłam go na ścianie. 2. Zorganizowaliśmy prywatkę i bawiliśmy do rana. 3. Wypiłeś kawy i poczułeś się lepiej. 4. Babcia czyta wnukowi książkę na dobranoc i dziecko wcześnie idzie do łóżka. 5. Nie jestem zajęta i mogę przyjść do was jutro wieczorem.
б) Wzór: Nie miałam temperatury, więc nie poszłam do lekarza. — Gdybym miała temperaturę, poszłabym do lekarza. Gdybym miała temperaturę, tobym poszła do lekarza.
1. Mój przyjaciel nie kupił ani chleba, ani mleka, więc w domu nie było nic do jedzenia. 2. Nigdy nie lubiłem muzyki rockowej, więc nie słuchałem jej. 3. Edzio nie uczył się, więc nie zdał egzaminu. 4. Nie dodałeś zaproszenia, więc nie poszedłeś na wernisaż. 5. Nie spotkaliśmy Piotra, więc nie zaprosiliśmy go do nas.
Ćw. 2. Czasowniki w nawiasach proszę podać w odpowiedniej formie trybu warunkowego:
1. Gdyby (mieć – ja, kobieta) dużo pieniędzy, (kupić) sobie samochód. 2. Gdyby (być – my, mężczyźni) w Warszawie, przede wszystkim (obejrzeć) Stare Miasto. 3. Gdyby (być) ciepło, (wykąpać się – ja, kobieta) w rzece. 4. Jeśliby (dostać – ty, mężczyzna) bilety, (pójść – ja, kobieta) na tę sztukę. 5. Gdyby (być – ty, kobieta) blisko, (czuć się – ja, mężczyzna) szczęśliwy. 6. Jeśliby (pozostać – my, mężczyźni) u ciebie dłużej, (spóźnić się) na ostatni autobus.
Czas przyszły złożony
| os. | I | II |
| będę kupować | będę kupował (-a) | |
| będziesz kupować | będziesz kupował (-a) | |
| będzie kupować | będzie kupował (-a, -o) | |
| będziemy kupować | będziemy kupowały (-li) | |
| będziecie kupować | będziecie kupowały (-li) | |
| będą kupować | będą kupowały (-li) |
| będę mógł | Będę mógł kupić. | Я смогу купить. |
| będę musiał | Będziemy musieli pójść. | Мы должны будем пойти. |
| będę chciał | Będziecie chciełi pojechać. | Вы захотите поехать. |
-Och, jak te dzieci wszystko drą! Jurek znów podarł nowe spodnie.
-Trudno, jeśli będą dalej tak drzeć ubranie, będą musiały chodzić w podartych rzeczach.
Ćwiczenia
Ćw. 1. Użyjcie czasowników w czasie przyszłym złożonym (II forma):
1. Ona (nosić) jasne palto. 2. Ewa (kupować) skarpety jutro. 3. Adam (przymierzać) garnitur w czwartek. 4. Helena (wkładać) nową suknię przed lustrem. 5. Tadek (musieć) kupić zielony sweter. 6. Maryjka (sprzedawać) okulary.
Ćw. 2. Odpowiedzcie na pytania, co on będzie robił (według wzoru):
Wzór:On wziął szczotkę i pastę do obuwia. - On będzie czyścił obuwie.
Wyrazy pomocnicze:jeść kolację, podrywać chłopaków, przygotowywać się do egzaminu, myć zęby, rozmawiać przez telefon, oglądać telewizję, odpoczywać czytać gazetę, chodzić po zakupy.
1. Ojciec usiadł w fotelu i wziął gazetę. 2. Babcia wzięła torbę i pieniądze. 3. Dziewczyny włożyły na siebie odjazdowe ciuchy i umalowały się. 4. Studenci wzięli słowniki, podręczniki, konspekty. 5. Wziąłem szczotkę i pastę do zębów. 6. Zasiadłam w fotelu i podniosłam słuchawkę. 7. Usiedliśmy na kanapie i włączyliśmy telewizor. 8. Dziewczyny nakryły do stołu.
Ćw. 3. Powiedzcie według wzoru:
Wzór: -Nie jedz niedojrzałych jabłek!- Nie będę jadł. -Nie jedzcie niedojrzałach jabłek!- Nie będziemy jedli.
1. - Ewo, nie pij nieprzegotowanej wody! 2. - Chłopaki, nie śpijcie na wykładach! 3. Dziewczyny, nie rzucajcie papierków na ziemię! 4. - Janku, nie depcz trawy! 5.- Dzieci, nie chodźcie po mieszkaniu w butach! 6. - Marku, nie wyprowadzaj psa bez smyczy! 7.- Studenci! Nie leńcie się! Pracujcie i uczcie się pilnie! 8.- Chłopaki! Nie podpisujcie się na murach gmachów!
Tryb rozkazujący
| Osoba | Konigacja | L. p. | L. mn. | ||
| cz. teraź. | tr. rozkaz. | cz. teraź. | tr. rozkaz. | ||
| niosę ciągniesz umrzesz robię wypełnię czytam gram | - - - - - - - | niesiemy ciągniemy umrzemy robimy wypełnimy czytamy gramy | nieśmy ciągnijmy umrzyjmy róbmy wypełnijmy czytajmy grajmy | ||
| niesiesz ciągniesz umrzesz robisz wypełnisz czytają grają | nieś ciągnij umrzyj rób wypełnij czytaj graj | niesiecie ciągniecie umrzecie robicie wypełnicie czytacie gracie | nieście ciągnijcie umrzyjcie róbcie wypełnijcie czytajcie grajcie | ||
| niesie ciągnie umrze robi wypełni czyta gra | niech niesie niech ciągnie niech umrze niech robi niech wypełni niech czyta niech gra | niosą ciągną umrą robią wypełnią czytają grają | niech niosą niech ciągną niech umrą niech robią niech wypełnią niech czytają niech grają |
| być | mieć | ||
| - | bądźmy | - | miejmy |
| bądź | bądźcie | miej | miejcie |
| niech będzie | niech będą | niech ma | niech mają |
Ćwiczenia
Ćw. 1. Użyjcie odpowiedniej formy trybu rozkazującego:
1. (odpowiedzieć - koleżanka) mi, kogo spotkała w teatrze. 2. (kibicować - ty) naszej drużynie! 3. (potańczyć - my) dziś gdzieś? 4. (odpocząć - wy) po obiedzie. 5. (zaprosić - ty) mi do kina. 6. (zamówić - Janek) bilety na przedstawienie na jutro. 7. (czekać - oni) na mnie w bufecie. 8. (przyjść - ty) do mnie wieczorem. 9. (siedzieć - wy) spokojnie: zaraz podniesie się kurtyna. 10. (przeszkadzać - ty) mi oglądać film muzyczny!
Ćw. 2. Użyjcie odpowiedniego przypadku z przyimkiem lub bez:
1. Co (ty) boli? 2. Uszy (ja) bolą. 3. Babcia już dawno choruje (serce). 4. (Józek) bolą oczy. 5. Czy bolą (on) plecy? 6. Boli (ona) głowa. 7. Jego ojciec choruje (gardło).
Ćw. 3. Czasowniki w nawiasach podajcie w odpowiedniej formie trybu rozkazującego:
1. (Kochać się (my)) jak bracia, (rachować się (my)) jak Żydzi. 2. Wszystkich (radzić się (ty)), a jednego (słuchać (ty)). 3. Nie (przystępować (ty)) do niego z golą ręką. 4. Kiedy mokre role, nie (chodzić (wy)) z pługiem w pole. 5. (Pamiętać (ty)) rozchodzie żyć z przychodem w zgodzie. 6. Nie (pchać (wy)) rzekę, sama płynie. 7. (Wygrać) w polu, wygra pan i w sądzie. 8. Nie (budzić (ty)) licha, kiedy śpi. 9. Z żartami jak z solą, nie (przesadzić (ty)), bo bolą. 10. (Używać (ty)) świata, póki służą lata. 11. (Dać (ty)) kurzę grzędę, ona - wyżej siędę. 12. (Siedzieć (ty)), grzybie, póki cię ktoś nie zdybie. 13. Nie (sprzedawać (ty)) niedźwiedzia, póki w lesie. 14. (Uderzyć (ty)) w stół, nożyce się odezwą. 15. Gdy szukasz rady (strzec się (ty)) zdrady.
Imiesłow
Imiesłow współczesny przysłówkowy (nieodmienny)
Imiesłow współczesny przymiotnikowy (odmienny)
| Kon. | Bezokolicz. | Czas teraźn. | Imiesł. przysłów. | Imiesł. przymiotn. |
| pisać brać myć kupować | piszą biorą myją kupują | pisząc biorąc myjąc kupując | piszący biorący myjący kupujący | |
| patrzeć widzieć | patrzą widzą | patrząc widząc | patrzący widzący | |
| czytać słuchać | czytają słuchają | czytając słuchając | czytający słuchający | |
| umieć | umieją | umiejąc | umiejący |
Imiesłow uprzedni przysłówkowy (nieodmienny)
Imiesłow bierny przymiotnikowy (odmienny)
| Bezokolicz. | Im. przeszły cz. | Im.uprzedni cz. | Im. bierny |
| brać | brał | - | brany |
| napisać | napisał | napisawszy | napisany |
| powiedzieć | powiedział | powiedziawszy | powiedziany |
| robić | robił | - | robiony |
| obronić | obronił | obroniwszy | obroniony |
| paść | pasł | - | pasiony |
| opuścić | opuścił | opuściwszy | opuszczony |
| ugryźć | ugryzł | ugryzłszy | ugryziony |
| wytrzeć | wytarł | wytarłszy | wytarty |
Użycie strony biernej
| Czas teraźniejszy | święto jest obchodzone | праздник отмечается |
| Czas przeszły | święto było obchodzone | праздник отмечался |
| Czas przyszły | święto będzieobchodzone | праздник будет отмечаться |
| Czas przeszły | miasto zostało zniszczone | город разрушен |
| Czas przyszły | miasto zostanie zniszczone | город будет разрушен |
| przez (kogo?) Powieść została napisana przez Orzeszkową. Повесть была написана Ожешко. | czym? Napisane piórem. Написано ручкой. |
Ćwiczenia
Ćw. 1. Użyjcie odpowiedniej formy:
1. Nowela "Dym" została napisana (Konopnicka). 2. Dlaczego to jest przepisane (ołówek)? 3. Myślę, że drugi mecz zostanie wygrany (nasza drużyna). 4. Czytałem wszystkie książki (ona) tłumaczone. 5. To są jabłka przysłane (wuj).
Ćw. 2. Powiedzcie według wzoru:
Wzór:Dziecko, które słucha bajki, siedzi bardzo cicho. – Słuchające dziecko siedzi bardzo cicho. Słuchającedzieci siedzą bardzo cicho.
1. Kwiat, który pachnie, to bardzo dobry prezent dla kochanej. 2. Aktor, który gra w tym filmie, jest kompletnym antytalentem. 3. Zwierzę, które ucieka, jest bardzo zdenerwowane. 4. Talerz, który lata, nie jest zwykłym talerzem. 5. Wiem, że Antarktyda to kontynent, który tak fascynuje, ale nie chce tam jechać. 6. Nauczyciel, który zorganizował wycieczkę, nie mógł pojechać z nami, i to bardzo dobrze. 7. Student, który uczy się na Uniwersytecie, nie jest zadowolony ze swojego stypendium. 8. Pociąg, który odjeżdża z peronu drugiego, to mój pociąg, na który nie zdążyłem. 9. Pan, który spaceruje po parku, to mój sąsiad.
Ćw. 3. Przetłumaczcie tekst na język rosyjski:
Matka, do izby wróciwszy, chwyciła za miotłę i z wielkim rozmachem zamiatać zaczęła. Doniósłszy wszakże śmiecie do komina, stanęła przed nim i zadumała się, patrząc smutno na dogasające węgle. Stasiek z niepokojem oczyma za matką wodził. Jak siadł przed godziną do śniadania, tak jeszcze na ławie siedział, łamiąc i dojadając kromkę czarnego chleba. Jadł powoli, łykając jakby żółć za każdym kęsem, aż w szeroko otwartych oczach wzbierać zaczęły dwie łzy jasne, migoczące, przejrzyste. Wezbrawszy, drżały chwilę u ciemnych rzęs chłopca, a potem spadały mu na chleb trzymany w ręce.
(M. Konopnicka)
Przysłówek
* A. - Jak się pań czuje?
B. - Dziękuję, czuję się dobrze.
| przymiotnik: | przysłówek: |
| 1) gr.II, III + gr.I (50%) | -o |
| stary | staro |
| młody | młodo |
| gorący | gorąco |
| tani | tanio |
| drogi | drogo |
| popielaty | popielato |
| zimowy | zimowo |
| gruby | grubo |
| 2) gr. I (50%) | -е alternacje! |
| dobry | dobrze |
| zły | źle |
| doskonały | doskonale |
| mądry | mądrze |
-o // -e pochmurny - pochmurno // pochmurnie; nudny - nudno // nudnie
Ćwiczenia
Ćw. 1. Zamiast kropek wstawcie przysłówek:
wzór: dokładny – dokładnie. Przeczytałem ..dokładnie.. wszystkie ogłoszenia o pracy.
1) wyczynowy - ................ Uprawiam ............ kolarstwo. 2) amatorski - ...............Ona ................ uprawia łyżwiarstwo. 3) brzydki - .............. Wyglądasz .................. w tej bluzce. 4) ciemny - ............... W tym pokoju jest .......... . 5) doskonały - ................. Ona zna ...... język hiszpański. 6) gruby - .…… Ona wygląda ............. w tym płaszczu. 7) ładny - ............... On ..... śpiewa. 8) nieśmiały - ................ Jan ..... pyta, czy Anna wyjdzie za niego za mąż.
Ćw. 2. Zamiast kropek wstawcie przysłówek, przetłumaczcie na język rosyjski:
wzór:punktualny – punktualnie. Adam był....punktualny... . – Adam przyjechał do Instytutu punktualnie.
1) szybki - ............. Ten samochód jest .......... . Ten samochód jeździ ................... . 2) szczęśliwy - ............... Anna jest …... kobietą. Anna żyje .... . 3) brudny - ..... Na tym podwórku jest ...... . To podwórko jest ...... 4) drogi - ................... . Janek zapłaci ........ za tę książkę. Ta książka jest bardzo ........... . 5) biedny - ................ On jest .......... On żyje ....... 6) jasny - .............. W tym pokoju jest ............ . Ten pokój jest ......... . 7) czysty - ................. . Ta ulica jest bardzo ............. . Na tej ulicy jest bardzo ......... . 8) ciężki - ................ Ona pracuje ..... . Jej praca jest bardzo ............ 9) dumny - .............. . Adam jest ..... z siebie. Adam ........... patrzy na kolegów. 10) gorący - ............. Portugalia jest ........................ krajem. W Portugalii jest..... .
Ćwiczenia dodatkowe
Ćw. 1. Przepiszcie zastępując kreskę - końcówką -ą lub -om.
Turysta szukał noclegu we wsi, do której przed godzin- przyjechał. Szedł cienist- alej- i nie mógł się oprzeć ponurym myśl-, że noclegu nie znajdzie. Wyszedł na szosę i zacząłsię przyglądać stojącym wzdłuż niej domk- i chat- Nagle poczuł dziwn- sympatię do jakiejś staroświeckiej chałupy krytej słom-. Jak wieś, to wieś – pomyślał – spróbuję, czy się nie da zanocować pod strzech-.
Ćw. 2. Przepiszcie zastępując kreskę - końcówką -o lub -u.
Tadzi- zrobił się nieznośny. Przyszedł kiedyś do nas wujci- Chodź, Tadzi-, przywitaj się z wujciem — mówi mama — wujci- pewnie przyniósł ci prezent. A na to Tadzi- powiada tak: Ja się dla prezentu nie będę witał. Kochany wujci-, odłóż prezent, to się przywitam. A prezent może mi wujci- dać później.
Ćw. 3. Napiszcie w liczbie pojedynczej:imiona, plemiona, ramiona, zwierzęta.
Ćw. 4. Uzupełnijcie według wzoru:panna Pękówna — idę do panny Pękówny, Zdzisław Kwiecień — zeszyt Zdzisława Kwietnia
pan Lech — palto pana... Ania Dudkówna — dam kwiaty Ani... Jan Kocioł — imieniny Jana ... Broniszówna — to jest broszka (czyja?)... Zygmunt Wałek — idę do Zygmunta... Andrzej Stępień — pani Andrzejowa ... Antoni Lipiec—jego żona nazywa się... Tomasz Grodek— listdo Tomasza ...
Ćw. 5. We wzorze: Bieszczady — jadę do Bieszczad zastąpcie Bieszczady następującymi nazwami:
Białobrzegi, Laski, Jedlina Zdrój, Końskie, Skarżysko-Kamienna, Głuchołazy, Oświęcim, Międzyzdroje, Sopot.
Ćw. 6. Uzupełnijcie zakończenia wyrazów według wzoru: Maria — imieniny Marii, ziemia — trzęsienie ziemi.
Gdynia — port w Gdy(...), fotografia — źle wychodzę na fotogra(...), skrzynia — wieko skrzy(...), mleczarnia — kierownik mleczar(...), teoria — to jest dobre w teo(...), sympatia — mam wiele sympa(...), kolacja — po kola(...), aleja — w ale(...), kolej — on pracuje na ko(...), idea — poświęcił się dla ide(...), konwalia — bukiecik konwa(...).
Ćw. 7. Dopiszcie do podanych wyrazów wyrazy bliskoznaczne:
Wzór: napad—napaść, najazd, agresja, inwazja, atak.
dobrze — inaczej — czerwony — niezgoda — podczas — szybko
Ćw. 8. Jak można powiedzieć inaczej?
Wzór: Nie wiem — Nie mam o tym pojęcia. Nie potrafię o tym nic powiedzieć. Nie orientuję się w tym.
Nie masz racji. Nie lubię hałasu. Trzeba zacząć działać. Wątpię, czy zdążymy. Jestem zadowolony z wyników.
Ćw. 9. Podzielcie poniższy tekst na wyrazy.
Wbiurzebyła tylkosprzątaczka. Machałapopodłodze bylejakkijemzpoprzeczką na-końcu. Wpoprzeczcetkwiłykępki włosiadocnastarte. Bezwątpieniabyłato kiedyś-szczotka, awięcnieokreślone machaniekijemnależałoby nazwaćsprzątaniem.
Ćw. 10. Odpowiedzcie pisemnie na następujące pytania:
Na czym gra trębacz? Jak się nazywa drewno, którego dostarcza dąb? Jaki owad robi pajęczynę? Jaka będzie woda, kiedy ją zmącić? Jak nazywa kobieta mężczyznę, z którym wzięła ślub?
Ćw. 11. Od podanych niżej wyrazów utwórzcie możliwie najwięcej wyrazów pokrewnych przez dodawanie cząstek z-, s-, w-, wz-, ws-, wez-, roz-, bez-, od-, pod-, nad- (przykład: ciąć — ściąć, wciąć, rozciąć, odciąć, podciąć, nadciąć).
szyć — dać — gryźć — pędzić — trącać — sypać
Przed napisaniem sprawdźcie pisownię w słowniku.
Ćw. 12. Utwórzcie wyrazy pokrewne według wzoru: ojciec — ojcowski — ojcostwo.
sąsiad — szewc — rybak — myśliwy
Ćw. 13. Wyrazy w nawiasach podajcie w odpowiedniej formie: