МЧС России 102 страница
ШЕЛКОВЫЙ 1. пекдин. 2. пер. пек хьтин (хъуьтуьл, цIалцIам цIарцIар гудай).
ШЕЛКОМОТАЛЬНЫЙ пек чIугвадай (кIазар ацадай, кIазарикай пек чIугвадай).
ШЕЛКООБРАБАТЫВАЮЩИЙ пек ишлемишдай; шелкообрабатывающая промышленность пек ишлемишдай промышленность.
ШЕЛКОПРЯД зоол. кIазун чепелукь (кIазун гъуьлягъдикай жедай чепелукь; абур гзаф жуьреяр ава, абрукай анжах кIвале хуьдай кIазарай ахъайдайбрулай гъейри амайбур набататриз зарар гудайбур я).
ШЕЛКОПРЯДЕНИЕ мн. нет пекдин гъалар авун.
ШЕЛКОПРЯДИЛЬНЫЙ пекдин гъалар ийидай.
ШЕЛОХНУТЬСЯ юзун; тIимил юзун, явашдиз юзун.
ШЕЛУДИВЫЙ разг. хъутур квай, хъутурди кьур (кицI).
ШЕЛУХА мн. нет хъуьруьшар; пиришар (мес. чичIекдин); чкалар (мес. картуфдин, ичин); хъиреяр (какадин).
ШЕЛУШЕНИЕ мн. нет. см. шелушить и шелушиться.
ШЕЛУШИТЬ экъетIун, хъуьруьшар алудун (кьелечI къабух, чкал, хъуьруьш алудун).
ШЕЛУШИТЬСЯ хъуьр вигьин, хъуьр алатун (хамунилай, мес. ччинилай кьелечI хъуьр алатун).
ШЕЛЬМА м и ж разг. гьарамзада; луту.
ШЕЛЬМЕЦ разг., см. шельма.
ШЕЛЬМОВАТЬ несов. разг. русвагъун, беябурун, тIвар кьацIурун.
ШЕПЕЛЯВИТЬ несов. шушу ийиз рахун (з, с сесер лугьуз тежез ж, ш сесералди рахун, мес. зи свахдин чкадал жи швах).
ШЕПЕЛЯВЫЙ: шепелявый старик шушу ийиз (з,с сесерин чкадал ж, ш лугьуз) рахадай къужа.
ШЕПНУТЬ однокр. кушкушна лугьун; япал кIуф эцигна лугьун.
ШЕПОТ мн. нет 1. кушкуш. 2. пер. кушкуш, ширшир (мес. булахдин).
ШЕПТАТЬ несов. кушкуш авун, кушкушдалди рахун; явашдиз лугьун, кушкушдалди лугьун.
ШЕПТАТЬСЯ несов. сада-садахъ галаз кушкуш авун, кушкушдалди рахун.
ШЕПТУН разг. 1. кушкуш ийидайди. 2. гъибетчи, гаф экъуьрдайди.
ШЕПТУНЬЯ ж, см. шептун (дишегьли).
ШЕРБЕТ шуьрбет.
ШЕРЕНГА воен. жерге.
ШЕРОХОВАТЫЙ 1. гелер-кьацIар авай, цIалцIам тушир. 2. пер. цIалцIамвал авачир, кимивилер квай (мес. стиль, кхьей гьикая).
ШЕРСТЕОБРАБАТЫВАЮЩИЙ сар ишлемишдай, сарикай затIар расдай.
ШЕРСТИНКА сун чIичI, сун (сарин) чIар.
ШЕРСТОБИТ пенпечи.
ШЕРСТОПРЯДЕНИЕ мн. нет сарикай гъалар авун, сун гъалар авун.
ШЕРСТОПРЯДИЛЬНЫЙ сун гъалар ийидай.
ШЕРСТЬ ж 1. йис, сар (хпен, деведин ва мсб). 2. чIар; собака с жёсткой шерстью векъи чIар алай кицI. 3. сун гъалар. 4. сун парча.
ШЕРСТЯНОЙ сун; шерстяные чулки сун гуьлуьтар.
ШЕРШАВЕТЬ несов. векъи хьун, раг-раг хьун (мес. гъилер).
ШЕРШАВЫЙ векъи, раг-раг хьайи (цIалцIам тушир).
ШЕРШЕНЬ м зоол. хуз (кIасдай пис хузарин, чIуру чIижерин са жинс).
ШЕСТ юрк, пая.
ШЕСТВИЕ 1. къекъуьн; фин. 2. демонстрацияда (ва я маса гьахьтин карда халкь къекъуьн.
ШЕСТВОВАТЬ несов. къекъуьн; фин.
ШЕСТЕРКА ругуд.
ШЕСТЕРНЯ тех. шестерня, шестир (машиндин сарар авай чарх); цIапурар (регъуьн).
ШЕСТЕРО ругуд; ругуд кас.
ШЕСТИГРАННЫЙ ругуд синен, ругуд мурцан.
ШЕСТИДЕСЯТИЛЕТНИЙ 1. пудкъад йисан. 2. пудкъад йисан, пудкъад йиса авай, пудкъад йис хьайи.
ШЕСТИДЕСЯТЫЙ пудкъад лагьай; шестидесятые годы пудкъад лагьай (60-далай 69-дал кьван) йисар.
ШЕСТИДНЕВНЫЙ ругуд йкъан.
ШЕСТИКРАТНЫЙ ругуд сефердин; ругуд сеферда.
ШЕСТИЛЕТНИЙ 1. ругуд йисан. 2. ругуд йисан, ругуд йиса авай, ругуд йис хьайи.
ШЕСТИМЕСЯЧНЫЙ 1. ругуд вацран. 2. ругуд вацран, ругуд варз хьайи.
ШЕСТИПАЛЫЙ ругуд тIуб авай (алай).
ШЕСТИПОЛЬЕ мн. нет, с.-х. ччил ругуд чкадиз пайна нубатдалди магьсулар дегишриз цунин къайда.
ШЕСТИСОТЛЕТИЕ 1. ругуд виш йис. 2. ругуд виш йис тамам хьун (тамам хьайи вахт).
ШЕСТИСОТЫЙ ругуд виш лагьай.
ШЕСТИУГОЛЬНИК ругуд пипIенди.
ШЕСТИУГОЛЬНЫЙ ругуд пипIен.
ШЕСТИЭТАЖНЫЙ ругуд мертебадин, ругуд гьавайрин.
ШЕСТНАДЦАТЫЙ цIуругуд лагьай.
ШЕСТНАДЦАТЬ цIуругуд.
ШЕСТОЙ ругуд лагьай.
ШЕСТЬ ругуд:
ШЕСТЬДЕСЯТ пудкъад.
ШЕСТЬСОТ ругуд виш.
ШЕСТЬЮ нареч. ругудра; шестью семь-сорок два ругудра ирид яхцIурни кьвед жеда.
ШЕФ шеф (1. идарадин начальник, кьил. 2. са тешкилатдиз шефвал ийизвай идара, кархана). ♦ шеф-повар шеф-повар, кьилин чIехи ашпаз.
ШЕФСКИЙ шефвилин.
ШЕФСТВО мн. нет шефвал.
ШЕФСТВОВАТЬ несов. шефвал авун.
ШЕЯ 1. гардан. 2. хев (мес. малдин). ♦ гнуть шею гардан кIирун, агъузвал авун; в шею гнатьчукурун, кьамуз вигьена чукурун; на шее сидеть кьамал ацукьун, вич хуьз тун; по шее ва я в шею дать кьамуз сад вигьин; на шею вешатьсява я на шее виснуть гарданар кьун, къужахра гьатун, гарданра гьатун; сломать ва я свихнуть себе шею вичин гардан хун, гардан кIарарай акъудун (яни са кардал вич кIеве гьатун, жазадик акатун).
ШИБКИЙ обл. зарб, йигин; зарб катдай, зарб фидай; шибко зарбдиз, йигиндиз.
ШИВОРОТ разг. хев; вылить за шиворот хивекай агъуз цун; схватить за шиворот хивелай (хурудилай, хуру) кьун. ♦ шиворот-навыворот разг. терсина, кIан пад цавал.
ШИК мн. нет, разг. шик, гур; гурлувал; кьадардилай артух чIагайвал; гзаф тIарамвал.
ШИКАНЬЕ мн. нет. см. шикать.
ШИКАРНЫЙ разг. гзаф тIарам; гзаф чIагай; гзаф успагьи.
ШИКАТЬ несов. разг. 1. ш-ш авун (яваш лугьун). 2. къивер гун, гьай-гьуй авун, уьфтер агалдрун (ягьанат ийиз).
ШИКОВАТЬ несов. разг. дамах авун; дамахдалди тIарамдиз алукIун.
ШИЛО риб.
ШИМПАНЗЕ м нескл. шимпанзе (инсандиз ухшар маймун).
ШИНА шин (чархунал акьалждай ракьун ва я резиндин банд).
ШИНЕЛЬ ж шинель (шинил).
ШИНКАРЬ м уст. 1. духанчи. 2. чинеба ичкияр (эрекьар) маса гудайди.
ШИНКОВАТЬ несов. куьткуьнун (шуькIуь цIилер-цIилер жедайвал куьткуьнун, мес. келемар).
ШИНОК уст. 1. духан. 2. чинеба ичкияр (эрекьар) маса гудай чка.
ШИП1 1. цаз; роза с шипами цацар алай къизилгуьл. 2. тех. шип (1. тахтайрин ва ихьтин маса затIарин. кьилер сад-садахъ галкIурун патал экъисай кьил чеб галкIурзавай кьве кьилизни сухдай тIвал хьтинди. 2. цIуьдгъуьн тавун патал урус леэндихъ жедай экъис хьайи михинин кьил, тIур хьтинди; цIуьдгъуьн тавун патал спортдин ботинкайрин кIанериз ядай кIашабан галай михер, хьтинбур).
ШИП2 зоол. шип (къизилбалугьрин жинсиникай тир са чIехи балугъ).
ШИПЕНИЕ мн. нет 1. см. шипеть. 2. шшдин ван, ш-ш ийидай ван.
ШИПЕТЬ несов. 1. шш авун (мес. каф акьалтай затIуни ва я гъуьлягъди). 2. шиши-шиши авун, шу-шу ийиз (хъел кваз) рахун. 3. чIирчIир авун, чIирчIирар акъатун, ширшир авун (мес. ргазвай гъериди).
ШИПОВНИК бот. жикIид вал, жикIид ттар (чIуру къизилгуьл).
ШИПУЧИЙ ш-ш ийидай, каф алаз акъатдай (мес. чехир).
ШИРИНА мн. нет гьяркьуьвал.
ШИРИТЬСЯ несов. 1. гьяркьуь хьун. 2. пер. гегьенш хьун, артух хьун, гегьеншдиз чукIун; социалистическое соревнование ширится с каждым днём социалистический соревнование йкъалай къуз гегьенш жезва (артух жезва).
ШИРМА 1. ширма (кIвалин кровать авай пад далдаламишдай перде, парча ттунвай, кIватIиз ахъайиз жедай чIехи рамкаяр хьтиндн). 2. пер. далда, далдаламишдай перде.
ШИРОКИЙ 1. гьяркьуь; широкая доска гьяркьуь кьул. 2. гьяркьуь, гегьенш; широкая рубашка гегьенш перем.3. пер. гегьенш, еке, чIехи; широкие возможности, еке (гегьенш) мумкинвилер; в широком смысле слова гафунин гегьенш манада. ♦ жить на широкую ногу ва я вести широкий образ жизни девлетлуз, гзаф харжияр ийиз яшамиш хьун,
ШИРОКОВЕЩАТЕЛЬНЫЙ гегьеншдиз хабарар чукIурдай, чав акъуддай, тариф акъуддай; широковещательная реклама гегьеншдиз чав акъуддай (тариф ийидай) реклама.
ШИРОКОГРУДЫЙ гьяркьуь хур авай, хур гьяркьуь.
ШИРОКОЛИЦЫЙ гьяркьуь ччин алай, чин гьяркьуь.
ШИРОКОПЛЕЧИЙ гьяркьуь къуьнер (гьяркьуь юрфар) авай, къуьнер гьяркьуь.
ШИРОКОПОЛЫЙ 1. гьяркьуь ценер авай, ценер гьяркьуь (мес. пенжек). 2. гьяркьуь къерех галай. къерех гьяркьуь; широкополая шляпа гьяркьуь къерех галай шляпа.
ШИРОТА гьяркьуьвал; гегьеншвал.
ШИРПОТРЕБ мн. нет, разг. халкьди гегьеншдиз (гзаф) ишлемишдай товарар.
ШИРЬ ж мн. нет 1. гегьеншвал. 2. гегьенш майдан.
ШИТЬ несов. 1. цун; цвалар авун; шить сапоги чекмеяр цун. 2. нехишар атIун, нехишар ягъун; шить шёлком пекдин гъаларалди нехишар ягъун (парчадал, парталдал). ♦ шито-крыто разг. чинеба; садазни чир тежедайвал.
ШИТЬЁ мн. нет 1 см. шить. 2. цвалар; цвайи (ва я цвазвай) затI. 3. янавай нехиш (см. шить 2-манада).
ШИФЕР мн. нет шифер (1 мин. кхьидай гъвечIи доскаяр ийидай чIулав ва рагъул чепрекьан, къван. 2. тех. чепрекьандикай ва я азбест акадрай цементдикай авур, дараматриз ишлемишдай материал).
ШИФОН мн. нет шифон (пекдин ва я памбагин лап кьелечI хъуьтуьл агъ хьтин парча).
ШИФОНЬЕРКА шифоньерка (парталар ва куьлуь шейэр твадай шкаф).
ШИФР шифр (1. чинебан хабар гудай кхьинар патал шартлу гьарфар, лишанар. 2. библиотекайра ктабрал ийидай, цифрайрикай ва гьарфарикай ибарат лишанар).
ШИФРОВАТЬ несов. шифрламишун, шифрдалди ихьин; шифровать телеграмму телеграмма шифрдалди кхьин.
ШИХТА тех. шихта (металлургиядин пичина цIурурун патал руда, металл, къванцин цIивин ва маса материалар акахьай къаришугъ).
ШИШКА 1. тIур, дакIур чка, кIерец хьиз акъатай чка. 2. бот. зигил, шишка (бязи набататрал, мес. шамагьаждин ттарал, жедай тIимил яргь алай гъвечIи какадиз ухшар кIерец хьтин, мегъв хьтинди). 3. бот. разг. кицик ттар; кицикар. 4. пер. еке кас, як пайдайди; зурба кас (зарафатдалди лугьуда).
ШИШКОВАТЫЙ тIурар алай.
ШКАЛА шкала (1. уьлчмишунин приборра паяр къалурдай цIарар, цифраяр алай гъвечIи кьул. 2. виниз акъатзавай ва я агъуз аватзавай къайдада туькIуьрнавай цифраяр, кьадаррин жерге).
ШКАП см. шкаф.
ШКАТУЛКА шкатулка, кьвати, гъвечIи сандух (куьлуь затIар твадай).
ШКАФ шкаф; книжный шкаф ктабар твадай шкаф; несгораемый шкаф цIу кун тийир шкаф, сандух (багьа затIар; документар хуьн патал битев ракьун сандух).
ШКВАЛ садлагьана акъатай гзаф къати гар (гьуьлел гарун садлагьана хьайи къативал). ♦ шквал огня пер. тупарин гужлу цIай (гзаф, гужлуз ягъизвай тупарин гуьллеяр).
ШКВАРКИ мн. разг. къавурар (ттум, макьар цIурурайла жедай).
ШКИВ шкив (машиндин къайиш гьерекатдиз гъидай чарх).
ШКИПЕР шкипер (1. алишверишдин гимидин капитан. 2. дяведин гимийра гимидин шейэрин къайгъу ийидай къуллугъчи)..
ШКОЛА 1. школа. 2. пер. школа (1. тежриба. 2. илимдин, искусстводин, литературадин ва ихьтин масабрун карда кьилдин тафаватвилер авай са рехъ).
ШКОЛЬНИК школьник, школада кIелзавайди.
ШКОЛЬНЫЙ 1. шкодадин; школайрин. 2. школаяр; школьное строительство щколаяр эцигун. 3. школада кIелдай; школада кIелзавай; школьные годы школада кIелзавай йисар.
ШКУРА хам; хъицикь; овечья шкура хпен хъицикь (хам); медвежья шкура севрен хам. ♦ драть шкуру пер. хам хтIунун, алажун, тарашун; спасать свою шкуру пер. вичин ччан къутармишун, вичин ччан хуьн; быть в чьей-нибудь шкуре пер. садан (са кас авай) гьалда хьун.
ШКУРКА 1. хъицикь; хам. 2. чкал; пириш; къабух; хам; снять с яблока шкурку ичинилай чкал аладрун. 3. тех. векъи сумбатдин чар (кIарасдив ва я металлдин затI цIалцIамрун патал ишлемишдай сумбат, яни куьлуь къум хьтин металл ва я куьлуь авур шуьше алкIурнавай яцIу чар ва я парча).
ШКУРНИК разг. кьилди вичин менфятдин къайгъуда авай кас, вичихъ ялдай кас, шкурник.
ШКУРНИЧЕСТВО мн. нет шкурниквал, кьилди вичин менфятдихъ гелкъуьн.
ШЛАГБАУМ шлагбаум (ракьун рекьелай элячIдай рехъ агалун патал агъуз ийиз, акъайдайла хкаждай ттар).
ШЛАК спец. шлак, ракьуцI (металлдин пичера руда цIурурайла ва я чатук цIивинар ва гьахьтин маса затIар кайила амукьдай кIеви къван хьтин затI).
ШЛАНГ спец. шланг (яд, жими затIар ракъурун патал насосдихъ жедай турба, яцIу рад хьтинди).
ШЛЕЙФ шлейф (дишегьлидии парталдин кьулухъ галай яргъи, ччилелай фидай цен).
ШЛЕМ шлем (жуьреба-жуьре метлебар патал кьилел алукIдай, вичикай элкъвей ва я шуькIуь кIукI авай ракьун ва я парчадин бармак хьтинди).
ШЛЁПАТЬ несов. 1. шарпна (тарпна, тIарпIна) ягъун; шлёпать по спине далудиз тарпна капаш (кап, гъил) ягъун. 2. шарпна вигьин, гадрун. 3. шарф-шарф (шарп-шарп) авун; шлёпать губами пIузарралди шарф-шарф авун, пIузаррив шарф ийиз тун. 4. лерпI-лерпI (шарп-шарп) авун, лерпI-лерпI ийиз фин (мес. палчухдай).
ШЛЕПАТЬСЯ несов. разг. 1. лерпI –лерпI ийиз (шарп-шарп ийиз, тIунпI-тIунпI ийиз) аватун. 2. къекъуьн, гьакI къекъуьн, лерпI-лерпI ийиз къекъуьн (мес. палчухдай).
ШЛЁПНУТЬ однокр. 1. шарпна (тIарпIна) ягъун. 2. шарпна (ларпIна) вигьин (гьалчун, гадрун). 3. шарпна аватун.
ШЛЁПНУТЬСЯ однокр. разг. ширпна аватун; шлёпнулся в грязь шарпна палчухдиз аватна.
ШЛЕПОК разг. лапIаш, шарпна ягъун (са хъуьтуьл затIуналди къвалахъди); задать хорошего шлепка са вижеваз шарпна ягъун.
ШЛЕЯ шлей, кьушкьун (фургъундик кутIундай балкIандин, гамишдин).
ШЛИФОВАЛЬНЫЙ шлифоватдай; цIалцIамардай; шлифовальная машина шлифоватдай машин ( см. шлифовать).
ШЛИФОВАТЬ несов. 1. шлифоватун (металлдин, кIарасдин, шуьшедин винел пад цIалцIамрун, я герек тир дуьз кьадардиз ва я кIалубдиз гъун патал сумбатдалди, машиндалди гуьцIиз-гуьцIиз расун). 2. пер. цIапцIамрун, дуьзрун.
ШЛИФОВАТЬСЯ несов. 1. шлифовать хьун. 2. см. шлифовать.
ШЛИФОВКА мн. нет 1. см. шлифовать. 2 шлифоватнавайди; хорошая шлифовка хъсандиз шлифоватнавайди я.
ШЛЮЗ шлюз (1. деринвал вири чкайрилай сад хьтинди туширла гимияр ракъурун патал вацIа, къаналда акьализ ахъайдай къапу хьиз раснавай банд, яд акъвазриз виниз хкаждай чка. 2. къизил квай къум чуьхуьн патал раснавай чка).
ШЛЮЗОВАТЬ сов. и несов. шлюз (шлюзар) расун.
ШЛЮПКА шлюпка (луьткве, кьусуйралди гьалдай гъвечIи гими хьтинди).
ШЛЯПА 1. шляпа (литинин ва я самарин, гзафни-гзаф къерех галай, кьилел алукIдай затI). 2. пер. ментеш, маймак, сив ахъа, явакьан, кар алакь тийир инсан.
ШЛЯПКА 1. гъвечIи шляпа. 2. гьяркьуь кьил; гьяркьуь кIукI; шляпка гвоздя михинин кIаш галай гьяркьуь кьил; шляпка гриба къарникъуздин гьяркьуь кIукI.
ШЛЯТЬСЯ несов. разг. гьакI гьавайда къекъуьн, гьакI гьатун.
ШЛЯХ обл. уст. уьлчуь, чIехи рехъ.
ШЛЯХТА и ШЛЯХЕТСТВО мн. нет шляхта (Польшадин дворянар).
ЩЛЯХТИЧ шляхтич (Польшадин дворянин).
ШМЕЛЬ м хуз (хузарин са жуьре, чIар алай дакIур, чIуру чIиж хьтинди).
ШМЫГ в знач. сказ. разг. фуртна тадиз фин (гьахьун, катун ва мсб); кошка шмыг под стол кац фуртна тадиз столдин кIаник фена.
ШМЫТАТЬ несов. разг. тадиз фин; тадиз къекъуьн; фуртна тадиз фин (гьахьун, катун ва мсб). ♦ шмыгать носом разг. нер чIугун, шуртI авун, фиртI авун.
ШМЫГНУТЬ однокр., см. шмыгать.
ШНИЦЕЛЬ м шницель (котлетрин са жуьре).
ШНУР 1. къайтан; багь. 2. тех. шнур (къене сим авай, электрикдин къайтан). ♦ бикфордов шнур хъиткьинардай чкадик цIай кутадай ккудай шнур.
ШНУРОВАТЬ несов. къайтан (къайтанар, шнурар) ттун, къайтанар ттуна кIевирун, багъар ттуна кIевирун; шнуровать ботинки ботинкайра багъар ттун; шнуровать книгу дафтар къайтанралди кIевирун (цун).
ШНУРОК шуькIуь къайтан, шуькIуь багъ, шнурок, багъ; шнурки для ботинок ботинкайрин багъар (шнурокар).
ШНЫРЯТЬ несов. разг. инихъ анихъ (ина ана, гьарна) къекъуьн; гьарниз вичин кьил сухун; къекъуьн.
ШОВ цвал; цвал алай чка; рубашка распоролась по швам перемдин цвалар (цвалар алай чкаяр) акъахна; швы костей черепа кьилин кIарабрин цвалар (сад-садахъ галкIанвай чкаяр); наложить швы после операции операциядилай кьулухъ атIай чкаяр цун. ♦ трещать по всем швам пер. чукIун; кукIвар. хьун; чIур хьун; руки по швам держать гъилер авадарна акъвазун.
ШОВИНИЗМ мн. нет шовинизм, шовиниствал (маса миллетар такIан, абрухъ галаз душманвал авуниз футфа гудай, миллетрин арада душманвал твадай пис миллетчивал).
ШОВИНИСТ шовинист (шовинизмдин терефдар, шовинизм квай кас).
ШОВИНИСТИЧЕСКИЙ шовинизмдин; шовиниствилин.
ШОК шок (кьилиз ва я бедендиз гужлу зарар, хата хьунин нетижада организм зегьерламиш хьун, чIур хьун, месела, фалужди ягьай хьиз хьун).
ШОКИРОВАТЬ несов. регъу авун; перт авун.
ШОКОЛАД мн. нет шкалат.
ШОКОЛАДНЫЙ 1. шкалатрин; шоколадная фабрика шкалатрин фабрик. 2. шкалат; шкалат квай. 3. шкалатдин рангунин, шкалатдин (мичIи михек, мичIи шуьтруь) ранг алай.
ШОМПОЛ тфенгдин тIвал.
ШОПОТ мн, нет. см. шёпот.
ШОРНИК шорник (балкIан ишлемишуниз герек затIар -пурарар, чIулар, кьенерар, кьушкьунар расдай устIар).
ШОРНЫЙ: шорные изделия шорникди расдай затIар, балкIанар ишлемишуниз герек тумаждин ва лидин затIар.
ШОРОХ вешреш, вишриш.
ШОРЫ ед. нет 1. вилерал эцигдай пинеяр (кхундай, вил ядай балкIандин вилерин къваларивай кьенердал алкIурдай тумаждин кIусар). 2. пер. далдаламишдай затI, дуьз акуниз ва кьатIуниз манийвалдай затI.
ШОССЕ нескл. шоссе (къван ттур ва я къир цайи рехъ).
ШОССЕЙНЫЙ: шоссейная дорога шоссе (шосседин) рехъ.
ШОССИРОВАТЬ сов. и несов. шоссе авун, шоссе расун (рекье къван ттун, расун).
ШОФЁР шофёр.
ШОФЁРСКИЙ шофёрдин; шофёррин; шофёрвилин.
ШПАГА шпага (гуьтIуь дуьз жида хьтин тия авай къилинж). ♦ скрестить шпаги сада-садахъ галаз тураралди дяве авун (см. дуэль).
ШПАГАТ мерез, кIеви канаб еб.
ШПАКЛЕВАТЬ несов. шпаклёвка авун, замаска ягъун (кIвалин ччилиз шир ядалди вилик ферер, хъиткьерар, лекъвер кIавна дуьзрун, цIалцIамрун патал замаска гуьцIун).
ШПАКЛЕВКА мн. нет 1. см. шпаклевать. 2. шпаклёвка ийидай замаска.
ШПАЛЕРА жерге; войска стояли шпалерами по сторонам улицы аскерар куьчедин къерехра жергейра акъвазнавай (са чIехи касдиз гьуьрмет патал ва я рекьин кьве къерехда авай ттарарин жерге).
ШПАЛЫ мн. шпалар (ракьун рекьин рельсерин кIаник кутадай кIарасдин ва я металлдин куьруь яцIу ттарар).
ШПАРГАЛКА разг. шпаргалка (конрольный кхьинрин ва я экзамендин чIавуз учителдихъай чинеба менфят къачун патал ученикди вичиз герек тир малуматар, жавабар кхьенвай чар).
ШПАРИТЬ несов. разг. ргар яд иличун.
ШПАТ мин. шпат (жуьреба-жуьре минералрин тIвар).
ШПИГОВАТЬ несов. арайра вакIан пи ттун (мес якIун атIай арайра).
ШПИК1 разг. шпик, жасус.
ШПИК2 мн. нет вакIан макь, вакIан хъуцIур.
ШПИЛЬ 1. яргъи мих, мисмар. 2. архит. шпиль, шуькIуь кьакьан кIукI, минара (дараматдин).
ШПИЛЬКА 1. шпилька (1. дишегьлидин кьилин туькIуьрай чIарар акъвазун патал кутадай санжах, кьве чхелнавай шуькIуь сим. 2. машиндин, механизмдин кьве деталь, кьве кIус галкIурдай резбе авай мил, мих хьтинди). 2. пер. разг. рикI тIардай туькьуьл гаф; пускать шпильки туькьуьл гафар лугьун.
ШПИНАТ мн. нет, бот. шпинат (сала цадай, вичин пешер недай са набатат).
ШПИНГАЛЕТ шпингалет (ракIар ва я пенжер агалдай къармах, тIуб).
ШПИОН шпион, жасус.
ШПИОНАЖ мн. нет шпионвал.
ШПИОНИТЬ несов. шпионвал авун, жасусвал авун.
ШПИЦ1 1. см. шпиль 2-манада.
ШПИЦ2 шпиц (кицIерин са жинс).
ШПОРА 1. шпора (балкIан гьалун патал адан къвалара эцягъиз чекмедин дабандал гьалнавай, кьилихъ элкъведай бицIи чарх галай ракь; офицеррин чекмейрихъ жеда). 2. къармах; шпора петуха кIекрен къармах (кIвачин кьулухъ патал жедай кIарабдин кIвенкI алай карч хьтинди).
ШПРИЦ шприц (хамуник дарман ракъурун патал кIуфа раб авай прибор).
ШПРОТЫ мн. шпрот (гъерида консервламишнавай, гьиседал кьурай, кьватида авай куьлуь кIезрияр).
ШПУЛЬКА шпулька (цвадай, храдай машинра ишлемишзавай гъал арушдай ват хьтинди).
ШПЫНЯТЬ несов. разг. 1. акьадрун, сухун (рапар). 2 пер. гъуьнтI гун, хурук кутун, туьгьмет авун.
ШРАМ хирен гел, хирен лишан, сагъ хьайи хирен цIар.
ШРАПНЕЛЬ ж шрапнель (къен куьлуь гуьллейрив ацIурнавай тупунин гуьлле).
ШРИФТ шрифт (типографияда басмадин патахъай ишлемишдай кьуркьушумдин гьарфар).
ШТАБ штаб (командованиеди кьушунриз регьбервалдай, абур идара ийидай орган).
ШТАБЕЛЬ м хара; доски в штабелях харайра авай тахтаяр; штабеля дров кIарасрин хараяр.
ШТАБ-КВАРТИРА штаб-квартира (штаб авай чка).
ШТАБНОЙ штабдин; штабной офицер штабдин офицер.
ШТАБС-КАПИТАН штабс-капитан (пачагьдин армияда поручикдинни капитандин арада авай офицердин чин).
ШТАМП штамп (1. илисунин, чуькьуьнин рекьелди деталар ва маса сад хьтин затIар акъудун патал кIалуб. 2. чарчин са пипIел эцигдай идарадин тIвар авай печать. 3. пер. гзаф ишлемишнавай гьазур чешне).
ШТАМПОВАЛЬНЫЙ тех. штамповатдай, штамповка ийидай, штампламишдай; штамповальная машина штамповатдай машин.
ШТАМПОВАННЫЙ 1. штампламишай, штампдалди расай (затIар). 2. штамп эцигай, штамп алай (чар). 3. пер. гьазур чешнедай къачур, гьамиша адет хьанвай гьа са кIалубдин, гьамиша ишлемишиз шит хьанвай (мес. фикир, гафар).
ШТАМПОВАТЬ несов. 1. штампламишун, штампдалди расун, кIалубдалди расун. 2. штампламишун, штамп эцигун (чарчел). 3. пер. гьазур чешнедиз килигна туькIуьрун (мес. са гьикая, са эхтилат вичиз хас тир лишанар, фикирар квачиз гьакI чарабрун адет хьанвай чешнеда туькIуьрун).
ШТАМПОВКА мн. нет. см. штамповать.
ШТАМПОВЩИК штамповщик (штампдалди затIар расдай рабочий).
ШТАНГА штанга; спортивная штанга спортдин штанга (кьве кьилихъ залан кIашабанар галай ракьун лаш); буровая штанга буругь эгъуьндай штанга (буругъ эгъуьндай инструмент).
ШТАНГИСТ спорт. штангист (штангадалди жуьреба-жуьре упражненияр ийидай спортсмен).
ШТАНДАРТ уст. пайдах.
ШТАНИНА разг. шалвардин кек, вахчегдин кек (са хел).
ШТАНЫ ед. нет разг. шалвар; вахчег.
ШТАТ1 штат (Америкада ва Австралияда къенепатен крариз килигун вичин ихтиярда авай административный жигьетдай тек тир вилаят: Соединённые Штаты Америки Америкадин Садхьанвай Штатар).
ШТАТ2 штат (са учреждениедин къуллугъэгьлийрин состав).
ШТАТИВ штатив (прибордин кIаник кутадай затI; фотоаопарат эцигдай пуд кIвач квайди).
ШТАТНЫЙ 1. штатдин; штатрин; штатное расписание штатрин расписание (штатар къалурнавай чар). 2. штатдик квай, штатда авай; штатный служащий штатдик квай къуллугъэгьли.
ШТАТСКИЙ штатский (дяведин къуллугъдинди ва я ругьанийринди тушир); штатское платье штатский партал; штатская служба штатский къуллугъ.
ШТЕМПЕЛЕВАТЬ несов. штемпель эцигун.
ШТЕМПЕЛЬ м штемпель (печать, муьгьуьр).
ШТЕПСЕЛЬ м штепсель (электричестводии приборар, месела, столдин лампа, плита ва мсб электричестводин ток къвезвай чкадихъ галкIурун патал алат).
ШТИБЛЕТЫ мн. уст. шиблитIар (итимрин ботинкаяр).
ШТИЛЬ м тамам секинвал, лал кьейивал, гар авачирвал (гьуьлел).
ШТОЛЬНЯ штольня (ччилин кIаник мяденда эгъуьннавай дегьлиз хьтин чка).
ШТОПАЛЬНЫЙ кукIвар хьайибур фитфиндай, рас хъийидай; штопальная игла кукIвар хьайибур фитфиндай (расдай) раб.
ШТОПАНЫЙ рас хъувур (цIийибур тушир, мес. гуьлуьтар).
ШТОПАТЬ несов. расун, фитфинун (парталдин, гуьлуьтдин тIеквен гъаларалди расун).
ШТОПКА 1. см. штопать. 2. кукIвар хьайи чка расдай гъалар. 3. фитфинай, рас хъувур чка.
ШТОПОР 1. штопор. 1. шуьшедин сивяй кIумп акъуддай бурав. 2. ав. штопор (самолётди бурав хьиз алчудриз-алчудриз зарбдиз виняй агъуз лув гун).
ШТОПОРИТЬ несов. штопор хьиз (бурав хьиз) алчуд жез лув гун.
ШТОРА пенжердин перде (авадриз виниз хкаждай).
ШТОРМ шторм (гьуьлел гзаф къати гар, кулак).
ШТОРМОВОЙ штормдин; шторм тир; шторм авай.
ШТОФ1 уст. штоф (ведредин цIудай са паюнив барабар эрекьдин уьлчме).
ШТОФ2 штоф (мебелдал акьалждай, ракIарин пердеяр ва мсб ийидай яцIу парча).
ШТРАФ штраф, жерме.
ШТРАФНОЙ 1. штрафдин, жермедин штраф; штрафные деньги штрафдин (штраф, жермедин) пул. 2. штрафдик акатнавай, штраф акьалтнавай; жазадин.
ШТРАФОВАТЬ несов. штраф авун, жерме авун, штраф (жерме) эцигун.
ШТРЕЙКБРЕХЕР штрейкбрехер (капитализмдин уьлквейра забастовкадин чIавуз кIвалах гадарнавай рабочийрин интересар маса гуз, рабочийрин кардиз хаинвализ, карханадин иесидин кIвалайдал фидай кас).
ШТРИХ 1. цIар, шуькIуь цIар, штрих. 2. пер. лишан, сифет къалурдай лишан.
ШТРИХОВАТЬ несов. шуькIуь цIарар чIугун, цIараралди къалурун, штрихар чIугун.
ШТРИХОВКА 1. мн. нет. см. штриховать. 2. цIарар; чIугур цIарар.
ШТУДИРОВАТЬ несов. чирун, кIелна чирун; штудировать математику математика кIелна чирун.
ШТУКА 1.: пять штук яиц вад кака; я взял десять штук за цIуд (кквекай рахазватIа гьа затIар) къачуна! 2. сагъ кIус, туп; штука ситца сагъ кIус (туп) чит. 3. разг. затI; что это там за штука ам вуч затI я анал алайди? 4. разг. кар, агьвалат. 5. разг. штук, уюн; выкидывать всякие штуки гьар жуьредин штукар (уюнар, гьилеяр) акъудун.
ШТУКАТУР сувагъчи, сувагъар ийидай устIар.
ШТУКАТУРИТЬ несов. сувагъ авун, сувагъ ягъун; штукатурить стены цлар сувагъ авун.
ШТУКАТУРКА мн. нет 1. см. штукатурить. 2. сувагъ; сувагъдин палчух.
ШТУКАТУРНЫЙ сувагъдин; штукатурные работы сувагъдин кIвалахар.
ШТУКАТУРЩИК см. штукатур.
ШТУРВАЛ штурвал (гими, самолёт гьалдайла кIандай патахъ элкъуьриз гьалзавайдан гъиле жедай рулдин чарх).
ШТУРВАЛЬНЫЙ 1. штурвал, штурвалдин; штурвальное колесо штурвалдин чарх. 2. штурвал гвайди (мес. гимида, комбайнда штурвал кьуна гьалзавайди).
ШТУРМ штурм, гьужум; город взяли штурмом шегьер кIеви гьужумдалди (штурмдалди) къачуна.
ШТУРМАН штурман (чIехи гимийра ва самолётра гими ва самолёт гьалдай специалист; гъвечIи гимийра капитандин куьмекчи).
ШТУРМОВАТЬ несов. штурм авун, гьужум авун.
ШТУРМОВИК ав. штурмовик (1. штурм ийидай, ччилел алай кьушунрал ва дяведин чкайрал гьужум ийидай самолёт. 2. гьахьтин самолётдин лётчик).
ШТУРМОВОЙ штурман, штурм ийидай; штурмовая авиация штурмдин авиация.
ШТУЧКА разг., см. штука.
ШТУЧНЫЙ са-сад тир, тек-тек тир; ччараз са-сад гудай, тек-тек гудай; штучный товар тек-тек, са-са затI гудай товар; штучная продажа са-сад маса гун.
ШТЫК 1. жида. 2. пер. тфент гвай аскер. ♦ встретить в штыки пер. душманвилелди къаршиламишун, такIанвилелди къаршиламишун; держаться на штыках пер. вич анжах кьушундин къуватдалди хуьн.
ШТЫКОВОЙ 1. жидадин; штыковая рана жидадин (жидади авур) хер. 2. жидайрин, жидайралди тир; штыковая атака жидайралди гьужум.