Дәріс.

Саяси қатынастар, мүдделер, процестер мен институттар.

Субьектілердің саяси қызметі олардың саяси қатынастары арқылы жүзеге асады. Бұл тәуелсіз обьективтік сипатта болады. Таптар, басқа да әлеуметтік топтар мен ұлттық қауымдастықтар арасындағы саяси қатынастар, олардың саяси билік үшін күресінің немесе өзгеде саяси қызметтерінің нәтижесінде қалыптасып өздері осы қызметтің әлеуметтік формасы ретінде көрініп, сол қызметтің табысты болуының айғағы ретінде танылады. Саяси қатынастар сондай-ақ қоғамның экономикалық, әлеуметтік салаларындағы және рухани өміріндегі проблемаларға тікелей қатысты болады. Осыдан экономикалық саясат, әлеуметтік саясат немесе мемлекеттік саясат немесе рухани мәденит саласындағы саясаты көрініс табады. Адамдар арасындағы саяси қатынастар олардың саяси мүдделерінің тікелей ықпалы мен қалыптасады. Қалыптасқан саяси қатынастардың өздері субьектілердің әр түрлі саяси мүдделерін тудырады. Бұл мүдделердің мазмұнын қоғамда нақты орын алып отырған саяси қарым қатынастардың мазмұны анықтайды. Сондықтан адамдардың саяси қарым-қатынастарды олардың саяси мүдделері ретінде көрініс табады. Адамдар арасында жанама түрде саяси қатынастар және белгілі бағыттар орныққан,сонымен қатар адамдардың саяси әрекеттері мен өзара әрекеттерінің жиынтығы саяси процесстердің мазмұнын құрайды.Саяси процестердегі саяси және өзгеде саналардың рөлі тұрақты түрде артады. Бұл сананың өзі уақыт ағымына орай тереңдейді және толығады, сондай-ақ адамдардың саяси мінез құлқына, мақсатты әрекетіне ықпал жасауға қабілетті болады,осылардың негізінде саяси процесс қалыптасады. Саяси процестер әр түрлі сипатта болады олардың сипаты оған қатысушылардың обьективтік саяси мүдделері мен саналы іске асыратын мақсаттарына тәуелді. Саяси процестер, әлбетте белгілі бір саяси институттардың қызметі арқылы іске асады. Саяси институттар - қоғамның саяси құрылысы мен өмір сүруінің бірегей органдары. Олар белгілі бір мекеме немесе мекемелер жүйесі ретінде көрінеді. Бұлардың көмегімен қайсы бір саяси күштер өздерінің саяси мүдделерін жүзеге асырады. Қоғамның саяси институттарының ең маңыздысына саяси билік, құқық және идеология институттарын жатқызуға болады.Қоғамның саяси жүйесі мекемелер мен ұйымдардың жиынтығы болып табылады. Өйткені олардың қызметі саяси сипат алған, яғни олардың қызметі белгілі бір таптардың,әлеуметтік топтардың, сондай-ақ ұлттық қауымдастықтардың саяси мүдделерін іс жүзіне асыруға бағытталған. Аталмыш жүйенің негізгі функцияларына әлеуметтік топтардың және ұлттық қауымдастықтардың арасындағы, сондай-ақ мемлекеттер арасындағы кең көлемдегі саяси қатынастардың жиынтығын реттеу жатады.Қоғамның саяси жүйесінің негізгі элементтеріне мыналар жатады:-мемлекет органдары, оның заң шығарушы және атқарушы бөліктері;

-әскер;

-құқық қорғау органдары, ең алдымен сот, прокуратура, полиция; -мемлекеттік арбитраж;

-саяси партиялар;

-саяси қозғалыстар

-қоғамдық ұйымдар (кәсіподақтар, жастар, шығармашылық, т.б. сол сияқты ұйымдар). Бұлардың қызметі белгілі бір әлеуметтік топтардың саяси мүдделерін жүзеге асыру мен байланысты болады. Сондықтан белгілі дәрежеде саяси сипатқа ие болады.